Hemen her evde 3-5 tane kullanılmayan, eski cep telefonu, 1-2 tane eski bilgisayar, bir o kadar monitör ve benzeri teknolojik atıklar olduğunu kabul edecek olursak, teknolojiyi iyice tüketmenin evlerimizi birer elektronik atık deposuna dönüştürdüğünü söyleyebiliriz.
Elektronik atıklar, içerdikleri ağır metaller ve çeşitli kimyasallar nedeniyle uzun vadede kalıcı hasarlar verebilecek olan tehlikeli çöplerdir. Bu atıkların çöpe, bildiğimiz çöpe veya doğaya atılması ise gerçekten korkunç sonuçlar doğuruyor.
Wikipedia‘ya göre bir monitör, ağırlığının %6sı kadar kurşun ihtiva etmektedir. Bir monitörü 3 kilo olarak düşünürsek, içerisinde 180 gram kurşun olduğunu söyleyebiliriz. Bu monitörün kontrolsüz bir biçimde “çöp” olarak doğaya atılması halinde, içerisinde bulunan kurşun ve diğer maddelerin doğaya karışmaları kaçınılmazdır. Mesela toprağa, mesela bitkilere, mesela otçul hayvanların vücutlarına, mesela yeraltı su kaynaklarına. Nasıl? Harika değil mi? :). Ağır metal zehirlenmelerinden tutun da bebek ve çocularda beyin gelişimini engellemeye kadar pek çok vukuatı var kurşun elementinin.
Elektronik eşyalarda, kurşunun yanında kadmiyum (özellikle pillerde) ve civa gibi ağır metaller de kullanıldığından, yaşanan kirlilik gerçekten endişe verici boyutlarda. Ara not olarak belirteyim; “Gelişmiş” ülkeler, bu tür çöplerini, Gana gibi “gelişmekte olan” ülkelere postalıyorlar. İnanın öğrenince çok şaşırdım…
Bu tarz kirliliklerin önünde bir engel oluşturabilmek için tüketiciler olarak kontrolün bizde olduğunun farkında olmamız gerek. Tüketimimizi iyi planlamak belki de yapabileceklerimiz arasında en önemlisi.
Bir diğer gerekli önlem ise, elektronik atıkları toplayıp geri dönüşüm zincirinde faydalanan kişi kurum ve kuruluşlar. Elektronik devrelerden altın çıkaranlar bile var. Evet bildiğimiz altın. Liçrıli.
Eğer bulunduğunuz bölgede elektronik atıkların geri dönüştürülmesi veya toplanması ile ilgili çalıma yürüten kişi veya kurumlar yoksa en iyisi bu atıkları evlerinizde muhafaza etmek veya farklı şekillerde değerlendirmek.
Ne gibi farklı? Bu gibi;
Tüketiminizi en aza indirin.
Neye gerçekten ihtiyacınız var, neye sahip olmayı istiyorsunuz iyice farkına varın. İsteklerinizi görmezden gelin demiyorum ama mümkün olduğunca en aza indirin. Hem ekonomik olarak hem de ekolojik olarak en iyisi bu. Telefonunuzu veya bilgisayarınızı gerçekten değiştirmeniz gerektiğini düşünürseniz de size en az 4-5 yıl yeteceğini düşündüğünüz bir ürünü tercih edin. Başta öyle gelmese de inanın ki ekonomik ve ekolojik yol bu :). Her çıkan yeni modeli almanız gerekmediğini de belirteyim, zaten biliyorsunuzdur :).
Satın
Bilgisayarınız veya telefonunuz bir bütün olarak işe yaramıyor olabilir, ama ya onu nasıl kullanacağını bilen, ya da bir parçası işine yarayan birileri mutlaka olacaktır. O aletlerin içinde yüzlerce elektronik bileşen var. İçerisinde bulunan kabloları, dirençleri, kondansatörleri, mikro işlemcileri yeniden üretmek yerine, mevcut eski devreden söküp kullanmak muhtemelen daha az maliyetlidir.
Böylece hem siz çöpünüzü paraya çevirmiş olursunuz hem de doğa bir elektronik çöpten daha kurtulur.
Verin / Bağışlayın
Çalışır durumda ama sizin için “modası geçmiş”, “eski” veya artık beklentilerinize ayak uyduramayan bir ürününüz var diyelim. Bir kenara atıp unutmak yerine ihtiyacı olan birisine bağışlayabilirsiniz mesela. Bu işlerle ilgilenen ve bağış kabul eden herhangi bir derneğe bu konu hakkında ulaşabilirsiniz :).
Dönüştürün
Eski printerinizin içinden çıkan motoru kullanarak küçük bir rüzgar tribünü yapabilirsiniz, eski laptopunuzu ev sinema sistemine dönüştürebilirsiniz ( ❤ Kodi ❤ ), klavyelerinizden raf yapabilirisiniz, eski buzdolabınızdan kuluçka makinesi, eski çamaşır makinanızdan bahçe dekoru vesaire yapabilirsiniz… Hiç bilemediniz hurdacılara satın.
Bunlar gibi ve daha farklı birçok Zihni Sinir – Derya Baykal proceleri internette rahatlıkla bulunabilir. Mesela Pinterest.
Re-Chargable Piller kullanın
Kullandığınız pillerin tekrar şarj edilebilir ve uzun ömürlü olmasına dikkat edin. Böylece her yıl onlarca pil çöpünüz olmaz, içlerindeki kadmiyum da toprakla haşır neşir olmaz. Kullanım süreleri bittiğinde de bazı bölgelerde ve devlet kurumlarında rahatlıkla bulabileceğiniz atık pil toplama kutusularına atabilirsiniz.
Elektronik çöplerin dünyamızda yarattığı olumsuz etkileri en aza indirmek için bunlar ve bunlar gibi basit önlemleri yaşam tarzı haline getirmemiz gerekiyor. Bugünün dünyasında yarattığımız her geri dönülemez tahrifatın gelecek nesillere zulüm olarak yansıyacağını unutmamamız gerek. Tıpkı bizim, bizden önceki nesillerin hızlandırdığı küresel ısınmaya maruz kalışımız gibi, gelecek nesilleri nasıl bir cehennemin içine attığımızı iyi düşünelim.
Başka bir dünya yok.
niyoseris 